Jak rozpoznać ADHD i wspierać osoby z nadpobudliwością psychoruchową z deficytem uwagi?

Masz wątpliwości, czy Twoje codzienne problemy wynikają z ADHD? A może podejrzewasz, że bliska Ci osoba zmaga się z tym zaburzeniem neurorozwojowym? Trudności z koncentracją, impulsywność czy nadmierna ruchliwość nie zawsze stanowią efekt lenistwa czy „złego wychowania”. Są to realne wyzwania, z którymi codziennie mierzą się osoby z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. W dniach 20-26 września obchodzimy Tydzień Świadomości ADHD. Zatrzymaj się i przyjrzyj temu, co kryje się za tym skrótem.

Hiki App z Unplash

Czym jest ADHD? Charakterystyka zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi

Często mylimy to zaburzenie z roztargnieniem i chwilowym pobudzeniem. Zadajesz sobie pytanie, co to jest ADHD? To nie przejściowa trudność, lecz zaburzenie neurorozwojowe, które wpływa na codzienne funkcjonowanie w szkole, pracy i relacjach.

Akronim ADHD pochodzi od angielskiej nazwy Attention Deficit Hyperactivity Disorder. W polskim tłumaczeniu oznacza zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi. Jest to najczęściej diagnozowane zaburzenie wieku dziecięcego, które może utrzymywać się także w dorosłości. ADHD nie wynika ze złej woli dziecka, błędów wychowawczych rodzica ani korzystania z gier komputerowych. Stanowi wynik odmiennego funkcjonowania mózgu, dlatego wiąże się z innym sposobem przetwarzania bodźców, trudnościami w hamowaniu impulsów i skupieniu uwagi.

Zgodnie z klasyfikacją ICD-11 i DSM-5, ADHD należy do kategorii zaburzeń neurorozwojowych. Dawniej nazywano je zaburzeniem hiperkinetycznym. Jego objawy zazwyczaj pojawiają się we wczesnym dzieciństwie i obejmują 3 główne obszary:

• nieuważność;

• impulsywność;

• nadmierną aktywność ruchową.

Pamiętaj, że nie każda żywiołowa osoba ma ADHD. Kluczową rolę w rozpoznaniu tego zaburzenia odgrywa bowiem intensywność i częstotliwość objawów oraz ich wpływ na codzienne życie.

Obserwujesz u siebie lub bliskiej osoby ciągłe rozkojarzenie, problem z kończeniem zadań, nadmiar energii i impulsywne działania? Przyjrzyj się temu bliżej. Być może chodzi właśnie o ADHD. Gdy to zaburzenie zostanie rozpoznane przez specjalistę, możesz lepiej zrozumieć swoje lub cudze trudności, zapewniając sobie lub innej osobie skuteczne wsparcie. 

Objawy ADHD u dzieci i dorosłych – jak je rozpoznać?

Czy wiesz, że rozpoznanie objawów ADHD bywa trudne, ponieważ u każdej osoby mogą wyglądać inaczej? Przyjrzyj się codziennym zachowaniom z większą uważnością i empatią.

ADHD u dzieci objawia się zwykle w 3 głównych obszarach: braku koncentracji, nadmiernej ruchliwości i impulsywności. Młody człowiek z trudem kończy zadania, łatwo się rozprasza, przerywa innym i mówi bez zastanowienia. Często dowiadujesz się od innych, że Twoja pociecha „nie potrafi usiedzieć w miejscu” lub „nie słucha”? To mogą być objawy ADHD u dzieci.

Często niełatwo dostrzec ADHD u dorosłych, choć to zaburzenie bywa dla nich równie uciążliwe. Na zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi mogą wskazywać symptomy, takie jak:

• problemy z organizacją;

• chroniczne spóźnianie się;

• trudność w utrzymaniu uwagi podczas rozmowy;

• impulsywne decyzje;

• nadmierna emocjonalność.

Objawy ADHD u dorosłych wpływają na ich pracę, relacje i samoocenę. Ludzie z tym zaburzeniem często czują się przeciążeni, mają trudności z planowaniem i zmagają się z wewnętrznym chaosem.

Pamiętaj, że ADHD nie jest „modnym terminem”, lecz realnym wyzwaniem, które wymaga zrozumienia i wsparcia. Im wcześniej zostanie rozpoznane, tym większa szansa na poprawę jakości życia.

ADHD a trudności w nauce, pracy i relacjach – z czym mierzą się osoby z tym zaburzeniem?

Jeśli masz ADHD, lub bliska Ci osoba zmaga się z tym zaburzeniem, wiesz, że codzienność potrafi być wymagająca. Nadpobudliwość psychoruchowa, impulsywność i problemy z koncentracją nie kończą się wraz z wyjściem z gabinetu specjalisty. To wyzwania, które towarzyszą Ci w szkole, pracy i relacjach międzyludzkich. 

ADHD w szkole bywa źródłem frustracji dla dziecka, nauczycieli i rodziców. Młodzi ludzie z tym zaburzeniem mogą mieć trudności w nauce, ponieważ ich mózg funkcjonuje inaczej. Rozpraszają się nawet przy niepozornym bodźcu, zapominają o zadaniach i przerywają lekcje. Często brakuje im systematyczności i wewnętrznego hamulca, który pozwala „zatrzymać się na chwilę”.

Z kolei dorośli z ADHD mierzą się z wyzwaniami zawodowymi. Nieustannie przekładają zadania, szybko męczą się pracą umysłową, nie potrafią skupić uwagi podczas spotkań. Wielu z nich wypowiada się impulsywnie, co może zostać źle odebrane przez współpracowników i przełożonych. Trudno im utrzymać rytm codziennych obowiązków, co prowadzi do poczucia winy i przeciążenia. 

Relacje z innymi także okazują się wymagające. Osoby z ADHD często słyszą, że są „niecierpliwe”, „nieuważne” czy „nieobecne duchem”. Wiele z nich ma problemy z kontrolowaniem emocji i impulsywnym reagowaniem, co utrudnia im uzyskanie porozumienia z otoczeniem. Tymczasem każde z tych zachowań wynika z neurobiologii, a nie wad charakteru.

Diagnoza ADHD – kiedy i gdzie szukać pomocy?

Od dłuższego czasu czujesz, że coś Cię przerasta? Zmagasz się z roztargnieniem, impulsywnymi decyzjami i nie potrafisz skupić się na prostych zadaniach? Nic dziwnego, że interesuje Cię, jak zdiagnozować ADHD. Wbrew obiegowej opinii, rozpoznanie tego zaburzenia nie opiera się na intuicji czy jednej rozmowie. Jest to złożony proces diagnostyczny, który wymaga uważności, czasu i wiedzy specjalistów.

Diagnozę ADHD może przeprowadzić doświadczony psychiatra lub psycholog. Najlepiej, gdy proces odbywa się w zespole interdyscyplinarnym. Specjaliści zwracają uwagę, czy objawy występują w różnych obszarach Twojego życia, np. w pracy i domu. Przyglądają się też temu, jak wpływają na Twoje codzienne funkcjonowanie. Ostateczna diagnoza opiera się na dokładnym wywiadzie, analizie historii życia, kwestionariuszach, a w przypadku dzieci, także na opinii nauczycieli.

To zrozumiałe, że kusi Cię, aby znaleźć drogę na skróty i wykonać test na ADHD dostępny w internecie. Niestety, ten nie da Ci jasnej odpowiedzi. Testy przesiewowe pomagają zorientować się, czy warto udać się do specjalisty. Nie zastąpią jednak pełnej diagnozy.

Nie czekaj, aż trudności Twoje lub bliskiej Ci osoby staną się nie do zniesienia. Jeśli podejrzewasz ADHD, sięgnij po profesjonalną pomoc. W Polsce coraz więcej poradni zdrowia psychicznego oferuje rzetelną diagnozę ADHD u dzieci i dorosłych. 

Leczenie i terapia ADHD – skuteczne metody wspierające funkcjonowanie

Interesuje Cię, jak leczyć ADHD? Istnieją skuteczne sposoby wspierania osób z tym zaburzeniem neurorozwojowym. Obejmują one psychoedukację, farmakoterapię i psychoterapię.

Leczenie ADHD nie sprowadza się do prób „naprawienia” osoby, lecz stworzenia jej warunków do życia w zgodzie z własnym rytmem i potrzebami. Skuteczna pomoc przy nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi opiera się połączeniu farmakoterapii i oddziaływań psychoterapeutycznych. Metody zawsze dobiera się indywidualnie, uwzględniając wiek, nasilenie objawów i codzienne trudności konkretnej osoby.

Dużą popularnością cieszą się leki na ADHD z grupy psychostymulantów, do których zalicza się metylofenidat i pochodne amfetaminy. Działają one na układ nerwowy, a dokładniej na neuroprzekaźnictwo dopaminy, przez co poprawiają zdolność koncentracji i samokontroli. Dla wielu osób stanowią realne wsparcie w codziennym funkcjonowaniu, choć nie rozwiązują wszystkich problemów.

Często równolegle przeprowadza się terapię ADHD w nurcie poznawczo-behawioralnym. Ta forma wsparcia pomoże Ci lepiej zrozumieć mechanizmy zachowania. Ponadto nauczy Cię organizacji czasu, kontroli impulsów i zdrowej regulacji emocjonalnej. 

Zmagasz się z trudnościami, które wynikają z ADHD? A może ten problem dotyczy Twojego dziecka? W Centrum Psychoterapii PRO oferujemy terapię poznawczo-behawioralną, która opiera się na empatii, zrozumieniu i sprawdzonych metodach. Już dziś umów się na konsultację i zobacz, jak wiele może zmienić właściwe wsparcie.

Bibliografia

1. Gutenberg-Piela A., Moje dziecko ma ADHD, Wydawnictwo RM, 2025.

2. Hansen A., Potęga ADHD: odkryj swój niezwykły mózg, Wydawnictwo Znak, 2024.

3. Holderness P., Holderness K., ADHD jest super: jak przeżyć życie na turbodoładowaniu, Sensus, 2025.

4. Jenczek O., Życie z ADHD: brakująca instrukcja obsługi, Wydawnictwo WAB, 2025.

5. Jóźwiak J., Tarnowska-Ciosek I., Z tego się nie wyrasta: kompendium ADHD, Groomedia, 2024.

6. Korycińska A., Radio w mojej głowie: opowieści o ADHD, Prószyński i S-ka, 2024.

7. Leer K., ADHD: mózg łowcy i inne supermoce, Znak Litera Nova, 2022.

8. Middleton E., Żyj bez maski!: nowe spojrzenie na ADHD, autyzm i neuroodmienność, Sensus, 2025.

9. Pflumio O., My kobiety z ADHD: atypowe, neuroróżnorodne, wspaniałe, Mando inside, 2024.

10. Robertson A., Miłość z ADHD: jak dbać o relacje z osobami neuroróżnorodnymi, Mando inside, 2023.

11. Safren S. A., Sprich S. E., Perlman C. A., Otto M. W., Poskromić ADHD: poznawczo-behawioralna terapia dorosłych: poradnik, GWP, 2024.